An Fear a Mharaigh an Rón

Fadó insan tseanam bhíodh daoiní ag marú go leor rónta. Bhíodh siad dá bhfeannadh agus ag déanamh bástcótaí don chraiceann agus deir siad gur bástcóta craiceann róin an ball is teochta a fuair ar do cholainn ariamh. Chomh maith leis sin bhíodh siad dá leá agus ag baint olacha [olaí] astu agus is é an gnaithe a bhíodh acu gan de le haghaidh pianta cnámh. Deir siad go mbogann ola róin an cnámh.

An uair sin nuair a thagadh an galra scraitheach ar chaoirí ní raibh aon chaint ar dip ná fios acu céard a bhain dó. Séard a dhéanadh siad chuireadh siad an ola róin seo orthu agus deir siad nach raibh léamh ar an gcneasú a bhí inti. Bhí go leor daoiní a’ dhíothú na rónta.

Well bhí fear ina chónaí thall insan Ros in am, níl éinne dá chónaí ann anois, b’aniar as Tip a tháinig sé fhéin ann. Bhí sé póstaí agus bhí triúr mac aige agus ní raibh féim fiafraí air le gnaithí farraigí, bhí bád dá cuid fhéin aige agus é go maith as. Bhí sé lá ansin sa gcladach agus mharaigh sé rón agus bhí sé ar cheann do na rónta ba dheise a chonaic éinne ariamh, le gach uile chineál breacadh.

         “Well m’anam,” a deir sé, “go ndéanfadh a chraiceann bástcóta galanta dom.”

Thug sé leis abhaile é agus é sástaí go leor. Agus chaith sé thíos in éadan an tí é in áit na mbó. An uair sin bhíodh ba agus beithí’ agus muca agus ach aon tseort istigh ins na tithe ag na daoiní. As sin go trathnónaí tháinig an strainséaraí mná seo isteach aige. Níor aithnigh sé í, níor leag sé súil ariamh roimhe sin uirthi. Sheas sí le geall an dorais.

         “Suigh aníos ag an teinidh,” ar seisean léithi.

Shiúil sí aníos agus sheas sí le cúl a dá chois leis an teinidh. Bhí sí ag faire ina timpeall scaitheamh agus feiceann sí an rón síntí thíos in áit na mbó. Fuair sí síos agus chrom sí anuas os cionn an róin gur bhreathnaigh sí go maith [air]. Tháinig sí aníos ar ais agus sheas sí leis an teinidh agus dúirt;

          “A dhuine chóir,” ar sise, “is olc an saothar atá déanta inniu agat.”

         “Céard sin?” ar seisean.

“An rón sin a mharú,” ar sise, “agus coinnigh cuimhne ar an rud atá mé a’ rá leat,” ar sise, “ní bheidh sé mhí ó inniu go n-íocfaidh tú an saothar sin.”

Níor chuir ceachtar acu an scéal ní b’fhaide ná níor thug seisean go leor cluas leis an gcaint a dúirt sí. Bhí go maith agus ní raibh go dona ní sé mhí ón lá sin fuair sé fhéin agus a thriúr mac siar ar charraic ag baint sleamógaí [slámanna] gur lochtaigh siad an bád. Ach ag tíocht abhaile dófa tionntaíodh iad sa mBarra agus báitheadh iad agus bhí daoiní ag rá nach raibh siocair ar bith acu ach go gcaithfeadh sé go mba é gnaithiú an róin ba chiontaí leis.